Leki i suplementy diety występują w wielu różnych formach, jednak duża część z nich przybiera postać stałą, czyli tabletek lub kapsułek. Jak się jednak okazuje, konsumenci często mają spory problem z rozróżnieniem tych dwóch rodzajów medykamentów, a tym samym nie mają pojęcia, czym tak naprawdę się różnią i które, w jakiej sytuacji wybrać. Sprawdź, czym naprawdę charakteryzują się tabletki i kapsułki oraz jakie występują ich rodzaje i na co się je stosuje!
Czy tabletki i kapsułki są tym samym?
Niektórzy używają tych nazw zamiennie, jednak trzeba powiedzieć jasno: kapsułka i tabletka, mimo podobieństwa w wyglądzie i przeznaczeniu, to dwie zupełnie różne formy leku. Podstawowa różnica kryje się w sposobie wykonania produktu:
w tabletce substancja czynna leku/suplementu przybiera formę sprasowaną w twardą strukturę
w kapsułce substancje czynne leku/suplementu pod postacią proszku lub płynu zamknięte są w specjalnej otoczce (osłonce), która po rozpuszczeniu uwalnia je na zewnątrz
Już na pierwszy rzut oka można więc zauważyć sporą różnicę pomiędzy tabletkami a kapsułkami. Jednak powyższy opis jest bardzo uproszczony, zarówno bowiem tabletki, jak i kapsułki występują w kilku rodzajach o naprawdę różnych przeznaczeniach i co najważniejsze, sposobach podawania.
Tabletki – czym się wyróżniają i jakie są ich rodzaje?
Historia lecznictwa za pomocą tabletek sięga 1843 roku, kiedy to brytyjski wynalazca William Brockedon uzyskał patent na ręcznie obsługiwaną maszynę, która potrafiła sprasować proszki w niewielką formę pastylki. Ten wynalazek zrewolucjonizował świat farmacji, a pacjentom zagwarantował łatwość przyjmowania czy samodzielnego, precyzyjnego dawkowania leku. Dziś tabletki wciąż są najpopularniejszą metodą porcjowania substancji leczniczych, a na masową skalę wytwarza się je w specjalnych automatycznych tabletkarkach.
Aby jednak taka postać leku mogła powstać, oprócz substancji czynnych, czyli głównych składników o określonym działaniu, należy do granulatu dodać substancje pomocnicze, pozwalające go związać i utrzymać w zwięzłej strukturze, jak również spowodować pożądany rozpad tabletki w odpowiednich warunkach. Przykładem mogą być: stearynian magnezu, wosk pszczeli, celuloza, sorbitol czy dwutlenek krzemu.
Rodzaje tabletek w zależności od sposobu podania:
- Tabletki do podania doustnie – przeznaczone do połykania w całości, popijając wodą, działają w układzie pokarmowym;
- Tabletki musujące – przeznaczone do rozpuszczenia w wodzie, w trakcie rozpuszczania charakterystycznie buzują, a otrzymany roztwór podobny jest do wody gazowanej;
- Tabletki do sporządzania roztworu – również przeznaczone do rozpuszczenia w wodzie, jednak otrzymany roztwór jest zawiesiną;
- Tabletki do ssania – uwalniają substancje czynne w kontakcie ze śliną, najczęściej stosowane w leczeniu infekcji gardła i jamy ustnej;
- Tabletki do rozgryzania – przeznaczone do połykania po uprzednim rozgryzieniu, celem rozdrobnienia i przyspieszenia wchłaniania;
- Tabletki podjęzykowe i dopoliczkowe – przeznaczone do kontaktu i wchłaniania się przez błony śluzowe w jamie ustnej;
- Tabletki dopochwowe – przeznaczone dla kobiet, wchłaniają się przez błony śluzowe miejsc intymnych.
Rodzaje tabletek w zależności od działania/uwalniania leku:
- Tabletki niepowlekane – rozkładane przez sok żołądkowy;
- Tabletki powlekane – pokryte otoczką z substancji chroniących przed zbyt szybkim wchłonięciem składników leku;
- Tabletki o przedłużonym uwalnianiu – wytworzone z substancji czynnej mającej zdolność stopniowego uwalniania się w organizmie przez długi czas;
- Tabletki dojelitowe – odporne na działanie kwasu żołądkowego, uwalniające składnik dopiero w jelitach;
- Tabletki uwalniające substancję czynną w jamie ustnej – działające tuż po rozpuszczeniu w ślinie.
Tabletki dojelitowe – jak je stosować?
Wielu pacjentów odczuwa niepewność w związku z zaleceniem stosowania tabletek dojelitowych. Zakłopotanie wynika oczywiście z nazwy, która kojarzy się z mało komfortowym sposobem przyjmowania leków. Jak się jednak okazuje, dojelitowe tabletki to nie to samo co leki doodbytnicze (np. czopki) i uwaga, stosuje się je jak każde inne — doustnie!
Nazwa dojelitowe nie pochodzi od sposobu podawania leku, ale od części układu pokarmowego, w którym tabletki uwalniają substancje czynne. W ich przypadku dzieje się to dopiero w jelicie cienkim, gdyż ich osłonka zawiera składniki odporne na kwas żołądkowy. Zaletą tych tabletek jest nie tylko wysoka przyswajalność, ale również fakt, że nie podrażniają żołądka. Zatem nie ma co się obawiać, kiedy lekarz zaleci takie tabletki.
Kapsułki – sposób wytwarzania i rodzaje
Leki w postaci kapsułek pojawiły się na rynku farmaceutycznym we Francji mniej więcej w tym samym czasie, co tabletki. Podobnie jak one, początkowo były wytwarzane metodą półręczną, wykorzystując przy tym osłonki z żelatyny zwierzęcej. Metody maszynowe wprowadzono w latach 30. XX wieku, natomiast z czasem zaczęto produkować różne typy kapsułek, np. z wykorzystaniem celulozy, kopolimerów czy gliceryny. Obecnie istnieje wiele typów osłonek, również wegańskich. Wykonane są z substancji niewchodzących w reakcję z zawartą w kapsułce substancją aktywną.
Budowa standardowej kapsułki jest prosta: składa się ona z dwóch półkulistych części, które po napełnieniu lekiem w postaci proszku lub płynu są łączone i szczelnie zamykane. Istnieje jeszcze jedna metoda, tzw. kroplowa, w której kapsułki są wytwarzane poprzez wkraplanie do specjalnej cieczy przez podwójną dyszę porcji substancji czynnej i substancji osłonowej tak, że ta druga znajduje się wokół tej pierwszej. Następnie poprzez impuls elektryczny kapsułka zastyga.Trafiając do układu pokarmowego, osłonka się rozpuszcza, a lek uwalnia do organizmu. W zależności od składu i właściwości materiałów, z których są wykonane kapsułki, mogą one rozkładać się w żołądku lub jelitach bądź mieć przedłużone działanie. Rodzajów kapsułek jest właściwie równie wiele, co rodzajów tabletek, w zależności od sposobu podania czy uwalniania substancji czynnej. Jednak najczęściej mówi się o podziale kapsułek na twarde i miękkie.
Kapsułki twarde
Są to najczęściej kapsułki żelatynowe o charakterystycznej, podłużnej osłonce, której części łączą się, nachodząc na siebie. Wewnątrz kapsułek twardych znajdziemy składniki leku lub suplementu w postaci granulatu, proszku bądź mikro-kulek. Niekiedy dopuszcza się również przyjęcie leku poprzez otworzenie kapsułki i wysypanie jej zawartości na łyżkę, jednak taką decyzję należy skonsultować z farmaceutą lub lekarzem. Kapsułki dojelitowe zawsze należy przyjmować w całości.
Kapsułki miękkie
Wykonane z obłej, bardziej elastycznej osłonki, w której zamknięto lek/suplement diety w formie płynnej lub półpłynnej. Ich nazwa wynika z faktu, że są znacznie miększe niż kapsułki twarde. Kapsułki miękkie znajdują zastosowanie w przypadku substancji, które są rozpuszczalne w tłuszczach lub innych płynach. Powinny być połykane w całości, nie zaleca się ich rozgryzania i przekłuwania.
Problem z połykaniem tabletek i kapsułek – co zrobić?
Mimo że tabletki i kapsułki występują w różnych, najczęściej niewielkich rozmiarach, wiele pacjentów ma problem z ich połknięciem, nawet w towarzystwie wody. W przypadku trudności z połykaniem warto spróbować korzystać ze specjalnych kubeczków do tabletek bądź dopytać farmaceutę, czy tabletki można rozdrobnić a kapsułki otworzyć. Jeśli nie jest to możliwe, należy skonsultować się z lekarzem, który dobierze zamiennik dla leku oryginalnego mający podobne właściwości, jednak w formie płynnej lub do stworzenia zawiesiny.
Kapsułka a tabletka – wady i zalety
Co do zalet tabletek, są one bardziej stabilne, dłużej utrzymują swoje właściwości, a także umożliwiają przyjęcie np. połowy dawki. Minusem może być trudniejsze połykanie czy wyczuwalność smaku tabletki po umieszczeniu jej w ustach.
Natomiast w kapsułkach lek zamknięty jest w bezsmakowej, miękkiej osłonce, dlatego dla wielu osób są one łatwiejsze do połknięcia. Niestety nie umożliwiają zmniejszenia dawki i są bardziej podatne na działanie wilgoci, przez co mają krótszy okres trwałości.
Tabletki czy kapsułki – co jest lepsze?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, gdyż oba warianty z powodzeniem sprawdzają się w lecznictwie od wielu lat. Najlepiej wybierać leki i suplementy diety w dogodnej dla siebie formie. Często te same składniki możemy znaleźć zarówno w tabletkach, jak i kapsułkach, stąd każdy może dobrać produkt do osobistych preferencji.
Czym różnią się kapsułki i tabletki ? – podsumowanie
Postać tabletki i kapsułki to dwie bardzo zbliżone do siebie formy dawkowania leków i suplementów diety. Różnią się one sposobem produkcji, gdyż tabletka powstaje poprzez sprasowanie składników czynnych leku, natomiast kapsułka zamyka je wewnątrz miękkiej, rozpuszczalnej otoczki. To, jak działają tabletki lub kapsułki, zależne jest w dużej mierze od ich składników pomocniczych, które nadają im określone cechy. Wybór pomiędzy obiema formami nie ma większego znaczenia, ponieważ obie formy są równie skuteczną i dobrą metodą podawania leków i suplementów.
Zajmujemy się produkcją kontraktową zarówno tabletek, jak i kapsułek również pod marką własną. Sprawdź naszą ofertę.
